ZZP en het concurrentiebeding; hoe zit dat eigenlijk?
Veel opdrachtgevers nemen een concurrentie- en relatiebeding op in de overeenkomst van opdracht die ze sluiten met zzp'ers. Dat is ook niet zo vreemd, want deze zelfstandigen komen wellicht in aanraking met klanten en kunnen, na afloop van een opdracht, opgedane kennis meenemen naar een concurrent. Er zitten echter wel haken en ogen aan waar rekening mee gehouden moet worden.
Inhoud van het concurrentie- en relatiebeding
Opdrachtgever en opdrachtnemer zijn gelijkwaardige partijen en tussen hen geldt dat zij in principe vrij zijn in wat ze met elkaar afspreken. Dit is dus met minder waarborgen omkleed dan bij de relatie tussen werkgever en werknemer, waar sprake is van een gezagsverhouding van de werkgever (artikel 7:653 BW).
Het is echter niet zo dat dan maar een zo ruim mogelijk beding overeengekomen kan worden. Een verbintenis tussen partijen moet namelijk wel bepaalbaar, dat wil zeggen 'concreet', zijn. Als de zzp'er niet weet voor welke relaties van de opdrachtgever hij tijdens of na afloop van de opdracht niet werkzaam mag zijn, dan is dat niet bepaalbaar. Let er goed op dat het beding duidelijk omschreven is:
Spreek dus een beperkte duur af;
binnen een duidelijk begrensd gebied en;
ten aanzien van een afgebakende groep klanten. Er kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat het beding alleen geldt voor de relaties waarvoor de zelfstandige via de opdrachtgever een opdracht heeft uitgevoerd.
Voorts speelt de redelijkheid en billijkheid hier een rol. Als de opdrachtgever geen enkel belang heeft bij het houden van een opdrachtnemer aan het concurrentiebeding, zal dit door de rechter al snel kunnen worden opgevat als zijnde onaanvaardbaar wegens strijd met de maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Ook matiging van de eventuele contractuele boete door de rechter kan hier aan de orde zijn. Houd hier bij het overeenkomen van een concurrentie- en relatiebeding dan ook rekening mee.
Wet DBA
Door het opnemen van een concurrentie- en relatiebeding kan de overeenkomst van opdracht sterk gaan lijken op een arbeidsovereenkomst. Naarmate de wijze waarop de werkzaamheden worden verricht steeds meer lijkt op die van een gewone arbeidsovereenkomst, zal een opdrachtovereenkomst door een rechter eerder als een arbeidsovereenkomst kunnen worden gezien. Een (ruim) concurrentie- en relatiebeding kan één van de aanwijzingen zijn dat daarvan sprake is. Het gevolg hiervan is dat de opdrachtgever geconfronteerd kan worden met navordering van loonheffing door de Belastingdienst. Niet alleen de opdrachtnemer heeft er dus concreet belang bij om de reikwijdte van het concurrentie- en relatiebeding te beperken. Dit geldt ook voor de opdrachtgever!
Conclusie
Het is absoluut mogelijk om een concurrentie- en relatiebeding af te spreken tussen een opdrachtgever en een zzp'er die de opdracht uit gaat voeren. Een goed concurrentie- en relatiebeding is echter altijd maatwerk. Zorg er dus voor dat het beding niet te ruim omschreven is, kom het schriftelijk overeen en houd de belangen van partijen in het oog bij het opstellen.